در نظام حقوقی ایران، حق طلاق به صورت پیش‌فرض در اختیار مرد است؛ اما این به معنای آن نیست که زن نمی‌تواند درخواست طلاق کند. زن در شرایط مشخصی می‌تواند با استناد به اصول قانونی، دادخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهد و در صورت اثبات دلایل یا تحقق شرایط قانونی، حکم طلاق را دریافت کند. موضوعی که در این بین اهمیت زیادی دارد، آگاهی از شرایط طلاق توافقی از طرف زن، هزینه طلاق از طرف زن و همچنین قانون جدید طلاق از طرف زن است. در این مقاله وکیلینو، به تفصیل درباره انواع راهکارهای طلاق از طرف زن می‌پردازیم و نکات مهمی را درباره وکیل برای طلاق از طرف زن، طلاق غیابی از طرف زن و مهریه و سایر موارد مرتبط ارائه می‌کنیم. هدف وکیلینو این است که شما بتوانید با مطالعه این مطالب، تصمیمی آگاهانه بگیرید و در صورت نیاز، مراحل قانونی را با کمترین سردرگمی پشت سر بگذارید.
طلاق از طرف زن؛ مبانی قانونی
بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، حق طلاق در درجه اول با مرد است؛ اما زن نیز می‌تواند در شرایطی از دادگاه درخواست طلاق بدهد. در گذشته، اثبات این شرایط دشوارتر بود؛ اما قانون جدید طلاق از طرف زن و تغییر رویه‌های قضایی، تا حدی راه را برای زنان آسان‌تر کرده است. برخی از مهم‌ترین دلایل و شرایطی که زن می‌تواند با استناد به آن‌ها دادخواست طلاق را تنظیم کند، به شرح زیر است:
- عسر و حرج
اصطلاح «عسر و حرج» به معنای وضعیتی است که زندگی مشترک را برای زن دشوار و غیرقابل تحمل می‌کند. دلایل متعددی می‌تواند باعث ایجاد عسر و حرج شود، مانند اعتیاد شدید مرد، بیماری صعب‌العلاج، سوء رفتار و خشونت خانگی، محکومیت کیفری طولانی‌مدت شوهر و مواردی از این دست. اگر زن بتواند عسر و حرج را در دادگاه اثبات کند، قاضی می‌تواند حکم طلاق را صادر نماید. - عدم پرداخت نفقه توسط شوهر
اگر شوهر به مدت مشخصی (معمولاً شش ماه متوالی) نفقه زن را پرداخت نکند و زن نتواند از طریق اجرای مهریه یا توافق، حق خود را بگیرد، می‌تواند به این دلیل درخواست طلاق کند. - غیبت طولانی شوهر
طبق قانون مدنی، اگر شوهر بیش از چهار سال مفقود شود و هیچ خبری از او نباشد، زن می‌تواند از دادگاه حکم طلاق بگیرد. البته باید فرایند قانونی اعلام مفقودی طی شود و دادگاه پس از تحقیقات لازم، حکم را صادر کند. - شروط ضمن عقد
در برخی قباله‌های ازدواج، شروطی مانند وکالت زن در طلاق یا حق اشتغال قید می‌شود. اگر شوهر این شروط را نقض کند، زن می‌تواند با استناد به آن‌ها دادخواست طلاق دهد. همچنین اگر در عقدنامه شرط «حق طلاق برای زن» آمده باشد، زن با سهولت بیشتری می‌تواند فرآیند جدایی را طی کند.
وکیل برای طلاق از طرف زن
انتخاب وکیل برای طلاق از طرف زن یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که می‌تواند سرنوشت پرونده را مشخص کند. طلاق از طرف زن معمولاً پیچیده‌تر از طلاق از طرف مرد است و نیازمند ادله کافی، مستندات و حضور مداوم در جلسات دادگاه است. وکیل متخصص در دعاوی خانوادگی، با آگاهی از رویه‌های محاکم و قوانین جدید، می‌تواند در ارائه دادخواست صحیح، طرح دلایل، جمع‌آوری اسناد و دفاع از حقوق زن نقش کلیدی داشته باشد. همچنین در مواقعی که زن نیازمند طلاق سریع از طرف زن است، حضور وکیل می‌تواند فرایند را تسریع کند.
مزایای داشتن وکیل برای طلاق از طرف زن
- راهنمایی دقیق حقوقی
قوانین مربوط به خانواده و طلاق اغلب پیچیده و چند لایه هستند. وکیل متخصص با ارائه تحلیل درست و پیشنهاد بهترین راهکار، احتمال موفقیت زن در کسب حکم طلاق را افزایش می‌دهد. - صرفه‌جویی در زمان
طی کردن فرایند طلاق بدون وکیل می‌تواند زمان‌بر باشد. یک وکیل کارآزموده می‌داند که باید چه لوایحی آماده شود و چگونه از حقوق موکل دفاع کند. - حفاظت از حقوق مالی و غیرمالی زن
در برخی پرونده‌های طلاق، مسائل مهمی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، حضانت فرزندان و جهیزیه مطرح می‌شود. وکیل با تسلط بر قوانین، از تضییع حقوق زن جلوگیری می‌کند. - کاهش استرس و فشار روانی
پیگیری مداوم و حضور در جلسات متعدد دادگاه فشار روانی زیادی به زن وارد می‌کند. وکیل در کنار زن حضور دارد و امور حقوقی را به بهترین شکل مدیریت می‌کند.
شرایط طلاق توافقی از طرف زن
طلاق توافقی یکی از آسان‌ترین و کم‌تنش‌ترین شیوه‌های جدایی است؛ چرا که در این حالت، زوجین بر سر موضوعاتی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، حضانت فرزندان و سایر حقوق مالی و غیرمالی، به توافق می‌رسند. اما گاه این پرسش مطرح می‌شود که آیا می‌توان «طلاق توافقی از طرف زن» را مطرح کرد و با چه شرایطی امکان‌پذیر است؟
- توافق زوجین بر جدایی
حتی اگر زن دادخواست طلاق را مطرح کرده باشد، در صورتی که شوهر با اصل طلاق مخالفتی نداشته و آماده گفت‌وگو باشد، می‌توان وارد مرحله مذاکرات برای طلاق توافقی شد. - تنظیم توافق‌نامه
طرفین باید در خصوص همه مسائل مالی و غیرمالی (مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، زمان ملاقات، جهیزیه و …) توافق کنند و این توافق را مکتوب سازند. بهتر است این کار با کمک وکیل یا مشاور حقوقی انجام شود تا بعدها دچار ابهام یا اختلاف نشود. - تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش
در طلاق توافقی، دادگاه پس از بررسی توافق‌نامه و انجام جلسات مشاوره اجباری، گواهی عدم امکان سازش را صادر می‌کند. سپس زوجین می‌توانند به دفترخانه رسمی طلاق مراجعه کنند و صیغه طلاق جاری شود.
طلاق سریع از طرف زن
وقتی صحبت از طلاق سریع از طرف زن می‌شود، معمولاً منظور فرایندی است که کمترین زمان ممکن را در دادگاه‌ها و مراجع قضایی طی کند. بااین‌حال باید توجه داشت که سرعت طلاق از طرف زن، تا حدی به نوع دلایل ارائه شده و همکاری شوهر بستگی دارد. اگر زن عسر و حرج را اثبات کند یا دلایل قانونی دیگر داشته باشد و شوهر نیز در این خصوص همکاری کند، روند رسیدگی کوتاه‌تر می‌شود. همچنین:
- در صورت داشتن وکالت در طلاق (حق طلاق) از شوهر، زن می‌تواند سریع‌تر از مراحل عادی به حکم طلاق دست یابد.
- طلاق توافقی از طرف زن در مقایسه با طلاق یک‌طرفه‌ای که مرد مقاومت می‌کند، سریع‌تر به نتیجه می‌رسد.
طلاق غیابی از طرف زن و مهریه
طلاق غیابی به حالتی گفته می‌شود که شوهر در جلسات دادگاه حاضر نشود یا ابلاغیه‌ها را دریافت نکند. زن با ارائه دادخواست به دادگاه، اگر دلایل کافی داشته باشد، می‌تواند حکم طلاق غیابی را بگیرد. در این صورت، شوهر می‌تواند ظرف مدت معینی (واخواهی یا تجدیدنظرخواهی) به رأی اعتراض کند. نکاتی که درباره طلاق غیابی از طرف زن و مهریه باید دانست:
- استفاده از حق مهریه
زن حتی در صورت غیابی بودن حکم، حق مطالبه مهریه را دارد. اگر شوهر حاضر نباشد و از مهریه بی‌اطلاع بماند، زن می‌تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده، مهریه را اجرا بگذارد. - توقیف اموال شوهر
در صورت عدم پرداخت مهریه و عدم حضور شوهر، زن می‌تواند اموال شناسایی‌شده شوهر را توقیف کند. البته این کار نیازمند استعلام و پیگیری از مراجع مختلف است. - حق اعتراض شوهر
اگر حکم طلاق به‌صورت غیابی صادر شود، شوهر پس از اطلاع، حق واخواهی و تجدیدنظر دارد. اگر اعتراض او وارد باشد یا مدارکی ارائه کند که خلاف ادعای زن را ثابت کند، احتمالاً رأی تغییر خواهد کرد.
هزینه طلاق از طرف زن
یکی از پرسش‌های متداول زنان در آغاز مسیر جدایی، مربوط به هزینه طلاق از طرف زن است. این هزینه شامل موارد زیر می‌شود:
- هزینه دادرسی
برای ثبت دادخواست طلاق در دادگاه، باید مبلغی به عنوان هزینه دادرسی پرداخت شود. این مبلغ در دعاوی خانواده معمولاً بر اساس تعرفه‌های قوه قضاییه تعیین می‌شود و ممکن است با توجه به نوع پرونده و منطقه جغرافیایی، متغیر باشد. - هزینه وکیل برای طلاق از طرف زن
حق‌الوکاله وکیل بستگی به عوامل متعددی مانند میزان تجربه وکیل، شهر محل طرح دعوی، پیچیدگی پرونده و توافق بین وکیل و موکل دارد. برای اطلاع دقیق از هزینه وکیل برای طلاق از طرف زن، بهتر است ابتدا با چند وکیل مشاوره کرده و شرایط پرونده را مطرح کنید. - هزینه کارشناسی و سایر هزینه‌های جانبی
در بعضی پرونده‌ها، ممکن است دادگاه جهت تعیین وضعیت مالی شوهر، ارزیابی اموال یا بررسی عسر و حرج، کارشناسی تعیین کند که این امر نیازمند پرداخت هزینه کارشناسی است. - هزینه درخواست طلاق از طرف زن
اگر زن علاوه بر طلاق، بخواهد مهریه، نفقه معوقه یا اجرت‌المثل را نیز مطالبه کند، ممکن است هزینه‌های جداگانه‌ای برای ثبت دادخواست‌های مرتبط نیاز باشد. به همین دلیل، برآورد کلی هزینه‌ها باید با توجه به همه جوانب صورت گیرد.
هزینه وکیل برای طلاق از طرف زن
همان‌طور که اشاره شد، هزینه وکیل در پرونده‌های طلاق از طرف زن می‌تواند متغیر باشد. اما عوامل تأثیرگذار بر هزینه وکیل برای طلاق از طرف زن عبارت‌اند از:
- سابقه و تجربه وکیل: وکلایی که پرونده‌های متعددی در حوزه خانواده داشته‌اند و شهرت و اعتبار بالاتری دارند، معمولاً حق‌الوکاله بالاتری دریافت می‌کنند.
- میزان کار و پیچیدگی پرونده: اگر پرونده شامل درخواست مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و حضانت فرزندان باشد و شوهر نیز همکاری نکند، احتمالاً حق‌الوکاله بالاتر خواهد رفت.
- رفت‌وآمد و تعداد جلسات دادگاه: اگر زن در شهر دیگری ساکن باشد یا نیاز به حضور مداوم در جلسات دادگاه باشد، هزینه‌های وکیل بیشتر می‌شود.
- توافق خصوصی بین وکیل و موکل: در نهایت، مبلغ حق‌الوکاله وکیل در یک توافق خصوصی بین دو طرف تعیین می‌شود و تابع تعرفه پیشنهادی یا قرارداد کانون وکلاست.
قانون جدید طلاق از طرف زن
طی سال‌های اخیر، اصلاحاتی در قوانین مرتبط با خانواده و رویه‌های قضایی صورت گرفته است که ممکن است به سود زنانی که قصد طلاق دارند تمام شود. برخی از مهم‌ترین تغییرات قانون جدید طلاق از طرف زن و رویه‌های موجود عبارت‌اند از:
- حمایت از زنان در شرایط عسر و حرج
رویه قضایی نسبت به گذشته با انعطاف بیشتری عسر و حرج را تفسیر می‌کند و مصادیق گسترده‌تری برای آن در نظر گرفته است. در نتیجه، زنانی که به‌دلایلی مانند اعتیاد، خشونت و … قادر به ادامه زندگی مشترک نیستند، می‌توانند راحت‌تر عسر و حرج را اثبات کنند. - الزام به انجام مشاوره
پیش از صدور حکم طلاق، زوجین به مشاوره اجباری ارجاع می‌شوند. این امر به‌صورت کلی برای همه نوع طلاق (از طرف مرد، زن یا توافقی) وجود دارد و هدف آن کاهش آمار طلاق است. بااین‌حال، اگر عسر و حرج زن مسجل شود یا شوهر در دسترس نباشد، این مرحله می‌تواند به‌سرعت طی شود. - تقسیط مهریه در صورت اعسار مرد
اگر مرد ادعای ناتوانی در پرداخت یک‌جای مهریه کند، دادگاه می‌تواند مهریه را تقسیط نماید. گرچه این موضوع همیشه به سود زن نیست، اما سرعت صدور حکم طلاق را افزایش می‌دهد؛ چراکه موضوع مهریه به شکل اقساطی مشخص می‌شود. - تصویب قوانین حمایتی در زمینه خشونت خانگی
اگر طلاق زن ناشی از خشونت خانگی باشد، ارائه اسناد پزشکی قانونی یا گزارش‌های رسمی می‌تواند به صدور سریع‌تر حکم منجر شود. برخی لوایح جدید نیز در مجلس مطرح شده‌اند که در آینده ممکن است حمایت‌های بیشتری را برای زنان قربانی خشونت فراهم کنند.
مدارک طلاق از طرف زن
برای درخواست طلاق از طرف زن، تهیه و ارائه مدارک کافی و معتبر به دادگاه ضروری است. اهم مدارک طلاق از طرف زن عبارت‌اند از:
- سند ازدواج (قباله نکاحیه)
این سند باید رسمی و ممهور به مهر دفترخانه باشد. در صورت مفقود شدن اصل سند، باید از دفترخانه محل ثبت ازدواج، رونوشت یا المثنی تهیه کرد. - شناسنامه و کارت ملی زن
به‌عنوان مدارک هویتی برای ثبت دادخواست و پیگیری پرونده استفاده می‌شود. - ادله اثبات عسر و حرج یا شرایط مندرج در دادخواست
اگر زن به دلیل سوءرفتار شوهر، بیماری، عدم پرداخت نفقه یا غیبت طولانی قصد طلاق دارد، باید مدارک مربوطه (شامل گواهی‌های پزشکی قانونی، شهادت شهود، مدارک محکومیت کیفری شوهر یا استعلام از زندان و…) را ارائه دهد. - شروط ضمن عقد یا وکالت در طلاق
اگر در عقدنامه شرط وکالت زن در طلاق قید شده باشد یا شرط خاصی که نقض آن امکان طلاق را فراهم می‌کند، ارائه یک نسخه از عقدنامه با آن شرط ضروری است. - رسید پرداخت هزینه دادرسی
هنگام ثبت دادخواست در دادگاه خانواده، زن باید رسید پرداخت هزینه دادرسی را ارائه کند. این مبلغ بر اساس تعرفه‌های موجود تعیین می‌شود. - مشخصات و آدرس شوهر
برای ابلاغ و تشکیل جلسات رسیدگی، باید اطلاعات دقیق شوهر (نام، نام خانوادگی، کد ملی و نشانی محل سکونت یا کار او) به دادگاه اعلام شود. اگر شوهر مفقود یا ناشناس باشد، باید مسیر قانونی دیگر (مانند چاپ آگهی در روزنامه) طی شود.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
طلاق از طرف زن در حقوق ایران با وجود دشواری‌های سنتی، کاملاً امکان‌پذیر است و زنان در شرایط خاص می‌توانند از این حق استفاده کنند. چه در صورت اثبات عسر و حرج، چه با استفاده از شروط ضمن عقد یا قوانین حمایتی جدید، زن می‌تواند با طی مراحل قانونی، به طور یک‌جانبه یا توافقی از شوهر خود طلاق بگیرد. در این مسیر، وجود وکیل برای طلاق از طرف زن می‌تواند بسیار راهگشا باشد؛ چراکه پرونده را از جهت حقوقی، اداری و روانی مدیریت می‌کند و به زن کمک می‌کند تا با کمترین تنش و در سریع‌ترین زمان ممکن به نتیجه برسد.
در مورد هزینه طلاق از طرف زن نیز باید گفت که این هزینه شامل هزینه دادخواست، کارشناس و حق‌الوکاله وکیل است و بر اساس پیچیدگی پرونده تعیین می‌شود. همچنین، اگر زن نیازمند طلاق غیابی از طرف زن و مهریه باشد، باید اسناد و مدارک کافی برای اثبات ادعای خود را تهیه کند تا دادگاه بتواند بدون حضور شوهر، حکم طلاق و وصول مهریه را صادر کند.
با توجه به قانون جدید طلاق از طرف زن و رویه‌های به‌روز شده در دادگاه‌های خانواده، زنان ایرانی در مقایسه با گذشته، مسیر هموارتری برای رسیدن به این حق قانونی در اختیار دارند. بااین‌حال، توصیه می‌شود در گام نخست با یک مشاور حقوقی یا وکیل مجرب مشورت کرده و مدارک طلاق از طرف زن را به‌صورت کامل آماده نمایید. در صورت تمایل به طلاق سریع از طرف زن نیز می‌توان از روش طلاق توافقی یا اثبات عسر و حرج استفاده کرد که هرکدام شرایط خاص خود را دارد.
در نهایت، به خاطر داشته باشید که دادگاه‌ها بر اساس مستندات و ادله ارائه‌شده رأی می‌دهند؛ بنابراین قبل از هرگونه اقدام، از صحت و کفایت اسناد مطمئن شوید. یک مشاوره حقوقی دقیق، بهره‌گیری از تجارب وکیل متخصص و تکیه بر قوانین جدید و رویه‌های قضایی می‌تواند فرآیند طلاق از طرف زن را تسهیل کند و از بروز پیچیدگی‌های اضافی جلوگیری نماید.
